Elektroterapi, günümüzde daha geniş bir bağlamda hem değerlendirme hem de tedavi için elektrofiziksel ajanların kullanılmasıdır. "Elektroterapi" ve "Elektrofiziksel Ajanlar" terimleri, değerlendirme ve tedavi için insan vücuduna harici olarak uygulanan elektrofiziksel ajanlardan herhangi birinin kullanımında birbirinin yerine kullanılabilen terimlerdir. Elektroterapi, fizyoterapi ve rehabilitasyon biliminde uzun yıllardır kullanılmaktadır. Elektroterapi kullanımındaki son gelişmeler, elektroterapi cihazlarında ortaya çıkmış olan gelişmelerin bu cihazların elektroterapi kullanımını daha kolay hale getirmiş ve gelişmiş tedavi seçeneklerinin kullanımını mümkün kılmış olması ile bağıntılıdır.
Akımın Karakteristikleri
Elektrik akımları, dokularda doğrudan ve dolaylı fizyolojik tepkileri ortaya çıkarmak sureti ile tedavi hedefine ulaşmak için vücutta elektrotermal, elektrokimyasal ve elektrofiziksel etkiler yaratır. Uygulayıcıların elektroterapinin temellerini iyi anlamaları ve istenen sonuçları elde edebilmek için bu temelleri uygulama becerisine sahip olmaları önemlidir.
Elektroterapinin istenen etkileri ve sonuçları, özellikle elektrik akımının akım tipi, yoğunluğu, voltajı, süresi ve sıklığından etkilenebilir. İlgili veya hedeflenen dokunun özellikleri ve tipi de elektroterapinin sonucunu etkilemektedir.
Akım tipi: Yaygın olarak kullanılan elektrik akımları doğru akım (DA), alternatif akım (AA) ve pulsatil akımdır (PA). Akım türü, şunlara bağlı olarak farklılık gösterir:
• Dalga formu: sinüzoidal, dikdörtgen, ikiz şerit
• Genlik: akım yoğunluğu
• Atım süresi: genişlik veya bir atım uzunluğu süresi, daha kısa bir süre daha rahattır
• Frekans: birim zamanda iletilen darbe veya döngülerin hızı veya sayısı; PA için saniyedeki atım (pps), AA için saniyedeki döngü sayısı (cps). Analjezi sağlamak ve hareketi uyarmak için kullanılan düşük frekanslı akımlar. Esas olarak ağrı kontrolü için kullanılan orta frekanslı akımlar. Termal, analjezik ve anti-inflamatuar etkiye neden olmak için kullanılan yüksek frekanslı akımlar.
• Polarite: Polar veya apolar stimülasyon
Elektroterapinin Eylem Mekanizması
Elektrik akımları ile vücut sistemlerinin çeşitli seviyelerinde değişiklikler meydana gelir. Bu değişiklikler 4 düzeyde ortaya çıkar: hücresel, doku, segmental ve sistemsel. Herhangi bir düzeydeki birçok yapı, artan veya baskılanan fizyolojik aktivitelerden doğrudan, dolaylı veya her iki şekilde etkilenir.
Tablo 1. Elektroterapinin Fizyolojik Etkileri
Hücresel Düzey
Periferik sinirlerin uyarılması D
Fibroblastik aktivitede değişiklik D-İD
Osteoblastik ve osteoklastik aktivitede değişiklik D-İD
Arter, venöz ve lenfatik kapiller akışta değişiklik D-İD
“Süksinat Dehidrojenaz” ve ATPaz aktivitesinde değişiklik D-İD
Mitokondri boyutunda ve konsantrasyonunda değişiklik D-İD
Doku Düzeyi
Kemik, bağ, bağ dokusu ve dermal doku yenilenmesi İD
Dokudaki termal ve kimyasal değişiklikler D
Kas kasılması, kuvvette artış İD
Kas aktivasyonu, artan eklem hareketliliği İD
Arteriyel, venöz ve lenfatik akışta kas pompalama hareketi ile artış İD
Sistemsel Düzey
Betaendorfin, enkefalin, dopamin ve dinorfin salgılama suretiyle analjezik etki İD
D: Direkt etki , İD: İndirekt Etki
Elektroterapinin Terapötik Hedefleri
• Kas yeniden eğitimi: Yaralanma veya patolojiyi takiben, ateşleme paternlerinin yeniden eğitimi veya sağlam kaslardaki nöromüsküler inhibisyonun üstesinden gelinmesi. Mekanizma, işe alınan motor ünitelerin miktarını arttırmak veya normal fonksiyonu sınırlayan motor sinirlerin inhibisyonunu azaltmak için düşünülmektedir.
• Atrofiyi geciktirme: İmmobilizasyon veya paralizinin atrofi üzerindeki etkilerini azaltmak için bir efor esnasında kasın kasılmasına neden olur.
• Ödem oluşumunu geciktirme: Duyusal düzeyde uyarı ile damar geçirgenliğindeki artışı engelleyerek akut inflamasyon sırasında ödem oluşumunu sınırlar.
• Ödemi giderme: Mevcut ödemin bir kas pompası mekanizması aracılığıyla motor seviyede stimülasyonla giderilmesi.
• Ağrıyı azaltma: Çeşitli farklı elektroterapi yaklaşımları aracılığıyla ağrının iletilmesine veya algılanmasına müdahale etme.
• Spazmı azaltma: Akut spazmları, ya kasın kasılma sıklığını azaltarak ya da kası başarısızlığa kadar yorarak (çok rahatsız edici) azaltma. Nöromusküler hastalıklar veya omurilik travması ile ilişkili spastisiteyi yönetmek için elektroterapi de kullanılabilir.
• Gücü artırma: Kas hipertrofisine neden olarak patolojik olmayan dokudaki kas kuvveti çıktısını artırma. Kas gücü motor seviye stimülasyon ile geliştirilebilse de, gerekli protokoller çok rahatsız edici olabilmektedir ve neredeyse direnç egzersizi kadar etkili değildir. Bu genellikle elektroterapi için uygun bir hedef değildir.
• Hareket aralığını artırma: Yaygın olarak belirtilen ancak yanıltıcı bir hedef. Elektroterapi, EHA kaybıyla birlikte karşılaşılabilinen kas spastisitesini veya ödemi azaltmada etkili olabilir. EHA'yı tek başına iyileştirmek, elektroterapinin temel bir amacı değildir.
• İlaçları nakletmek: İyontoforez, elektrik yüklü iyonları deriden geçirerek ilaçları iletir.
• Doku iyileşmesi: Mikro akımın kırık veya yavaş iyileşen cilt ülserasyonu olan kişilerde doku onarımını artırabileceğine dair bazı kanıtlar bulunmaktadır. Mekanizma henüz açıklanmamış durumdadır.
Elektroterapi Modaliteleri
• İyontoforez
• Modifiye Galvanik Akım • Faradik Akım
• Diadinamik Akımlar
• Yüksek Voltajlı Kesikli Akım
• Transkütanöz Elektriksel Sinir Stimülasyonu (TENS)
• Mikroakım Terapisi
• Enterfaransiyel Terapi
• Rus Stimülasyonu • Fonksiyonel Elektrik Stimülasyonu • Biofeedback
• Kısa Dalga Terapisi
• Mikrodalga Terapisi
• Terapötik Ultrason
• Manyetik Terapi
• Şok Dalga Terapisi
